QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC HỌC SINH THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018
Quản trị hoạt động dạy học, giáo dục là quá trình xây dựng các định hướng, quy định, kế hoạch; tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục học sinh thông qua huy động, sử dụng các nguồn lực, giám sát, đánh giá trên cơ sở tự chủ, có trách nhiệm giải trình để phát triển nhà trường theo sứ mạng, tầm nhìn và mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Để quản trị hoạt động dạy học, giáo dục trong trường tiểu học, hiệu trưởng phải:
– Xây dựng được các định hướng, các qui định cụ thể về thực hiện hoạt động dạy học, giáo dục phù hợp với qui định triển khai CTGDTH, điều kiện thực tế của nhà trường và các qui định trong Luật Giáo dục, Dự thảo Điều lệ trường tiểu học, các văn bản qui phạm pháp luật khác có liên quan;
– Tổ chức xây dựng được các kế hoạch tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục, phát triển đội ngũ, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học theo chiến lược phát triển của nhà trường và yêu cầu triển khai CTGDTH 2018;
– Thực hiện việc giám sát, đánh giá hoạt động dạy học, giáo dục của nhà trường theo đúng qui định và chịu trách nhiệm giải trình về các hoạt động và kết quả dạy học giáo dục với các bên liên quan và xã hội;
Hiệu trưởng quản trị hoạt động dạy học, giáo dục học sinh phát triển phẩm chất, năng lực theo chương trình giáo dục tiểu học 2018, cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Quán triệt yêu cầu giáo dục phát triển năng lực và phẩm chất học sinh đến
các bên liên quan trong quản trị hoạt động daỵ học, giáo dục Chương trình giáo dục phổ thông nói chung và chương trình giáo dục tiểu học nói riêng hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất và năng lực cụ thể:
– Về phẩm chất chủ yếu: Yêu nước, Nhân ái, Chăm chỉ, Trung thực và Trách nhiệm
– Về năng lực chung:
(1) Năng lực tự chủ và tự học, có 06 năng lực thành phần:
– Tự lực
– Tự khẳng định và bảo vệ quyền, nhu cầu chính đáng
– Tự điều chỉnh tình cảm, thái độ, hành vi của mình
– Thích ứng với cuộc sống:
– Định hướng nghề nghiệp:
– Tự học, tự hoàn thiện
(2) Năng lực giao tiếp và hợp tác, có 08 năng lực thành phần:
– Xác định mục đích, nội dung, phương tiện và thái độ giao tiếp.
– Thiết lập, phát triển các quan hệ xã hội; điều chỉnh và hòa giải các mâu thuẫn.
– Xác định mục đích và phương thức hợp tác.
– Xác định trách nhiệm và hoạt động của bản thân.
– Xác định nhu cầu và khả năng của người hợp tác.
– Tổ chức và thuyết phục người khác.
– Đánh giá hoạt động hợp tác.
– Hội nhập quốc tế
(3) Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, có 06 năng lực thành phần:
– Nhận ra ý tưởng mới.
– Phát hiện và làm rõ vấn đề.
– Hình thành và triển khai ý tưởng mới.
– Đề xuất, lựa chọn giải pháp.
– Thiết kế và tổ chức hoạt động.
– Tư duy độc lập.
– Về năng lực đặc thù:
1) Năng lực ngôn ngữ.
2) Năng lực tính toán.
3) Năng lực khoa học.
4) Năng lực công nghệ.
5) Năng lực tin học.
6) Năng lực thẩm mỹ.
7) Năng lực thể chất.
Các năng lực đặc thù được hình thành và phát triển ở các môn học và hoạt động giáo dục của chương trình giáo dục tiểu học.
Để quán triệt việc thực hiện chương trình giáo dục tiểu học phải đảm bảo các yêu cầu hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh:
– Xác định những đối tượng cần được quán triệt và thực hiện.
– Thời gian tổ chức quán triệt và triển khai thực hiện.
– Xác định phương thức quán triệt và thực hiện.
Trong đó phải giúp giáo viên, lực lượng giáo dục khác hiểu rõ yêu cầu và cách thức thực hiện dạy học, giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.
* Những người cần quán triệt và thực hiện, đó là: tất cả những người tham gia vào các quá trình dạy học và giáo dục. Cụ thể:
– Cán bộ quản lý trường tiểu học: Hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, các tổ trưởng chuyên môn;
– Giáo viên dạy các môn học và thực hiện các động giáo dục;
– Học sinh: người thực hiện các nhiệm vụ học tập và rèn luyện;
– Các lực lượng giáo dục khác.
* Quán triệt và triển khai trong suốt quá trình tổ chức thực hiện các hoạt động dạy học và giáo dục để hình thành và phát triển các phẩm chất, năng lực chung. Lưu ý với giáo viên và các lực lượng giáo dục khác các yêu cầu về năng lực đặc thù được thực hiện trong việc dạy và học các môn học, các hoạt động giáo dục.
* Cách thức, biện pháp quán triệt và thực hiện tùy thuộc vào đối tượng và nội dung cần phổ biến, quán triệt. Ví dụ: phổ biến trong cuộc họp hội đồng nhà trường; đưa vào nội dung dạy học, giáo dục; v.v…
Hiệu trưởng phải xác định rõ vai trò trò lãnh đạo, hướng dẫn thực hiện chương trình dạy học, giáo dục; Định hướng cho đội ngũ giáo viên và các bên liên quan trong quá trình dạy học, giáo dục để đáp ứng mục tiêu đổi mới giáo dục hiện nay.
Đồng thời, hiệu trưởng phải giám sát và hỗ trợ giáo viên trong quá trình dạy học, giáo dục theo chương trình giáo dục tiểu học 2018. Khi áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới, giáo viên sẽ rất cần đến sự hỗ trợ từ hiệu trưởng. Sự hỗ trợ này sẽ giúp giáo viên hoàn thiện hơn trong công tác giảng dạy, triển khai kế hoạch thực hiện dạy học, giáo dục đảm bảo thời gian và đạt chất lượng cao nhất. Ngoài ra, hiệu trưởng còn giữ vai trò giám sát, giúp phát hiện và điều chỉnh kế hoạch tổ chức thực hiện chương trình giáo dục cho phù hợp với đối tượng học sinh, với điều kiện nhà trường, đảm bảo chương trình dạy học, giáo dục được thực hiện đúng qui định, đạt được mục tiêu giáo dục cấp học.
- Thực thi quyền tự chủ trong thực hiện chương trình giáo dục của nhà trường
Một yêu cầu khác đối với hiệu trưởng trường tiểu học trong thực hiện chương trình giáo dục là thực thi quyền tự chủ trong thực hiện chương trình giáo dục của nhà trường ở tất cả các khâu từ xây dựng chương trình đến triển khai thực hiện chương trình.
Trong Chương trình tổng thể: “Dựa trên nội dung và yêu cầu cần đạt của chương trình giáo dục phổ thông, nhà trường xây dựng kế hoạch giáo dục riêng cho trường mình một cách linh hoạt, mềm dẻo, phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh cụ thể của địa phương, bảo đảm mục tiêu và chất lượng giáo dục”.
Căn cứ vào các quy định hiện hành về quyền tự chủ của các loại hình trường tiểu học, các mặt hoạt động trong quản lý trường tiểu học, hiệu trưởng nhà trường tổ chức thực hiện các quyền tự chủ, nhất là tự chủ trong quản trị hoạt động dạy học, giáo dục để việc triển khai thực hiện chương trình giáo dục tiểu học đạt được các kết quả mong muốn.
Hiệu trưởng phải tổ chức được lực lượng xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường, cụ thể hoá tiến trình thực hiện kế hoạch giáo dục của quốc gia vào bối cảnh cụ thể của nhà trường và địa phương để đạt được các mục tiêu giáo dục cấp học
Trong việc thực hiện quyền tự chủ, Hiệu trưởng cần phát huy tính tự chủ, sáng tạo của tổ chuyên môn và đội ngũ giáo viên, học sinh trong hoạt động dạy học, giáo dục.
Chương trình môn học chỉ quy định những nguyên tắc, định hướng chung về yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của học sinh, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục và việc đánh giá kết quả giáo dục, không quy định quá chi tiết, để tạo điều kiện cho giáo viên phát huy tính chủ động, sáng tạo trong hoạt động dạy học, giáo dục, từ đó phát huy tính tự chủ sáng tạo của học sinh trong thực hiện nhiệm vụ học và rèn luyện. Do đó hiệu trưởng phải chỉ đạo tổ/nhóm chuyên môn xây dựng kế hoạch môn học phù hợp; Chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch bài học và tổ chức thực hiện linh hoạt, phù hợp đặc điểm học sinh từng lớp, điều kiện thực tế của nhà trường để đạt được các yêu cầu theo qui định của chương trình giáo dục tiểu học.
Sách giáo khoa là phương thức cụ thể hoá chương trình môn học, không phải là văn bản quy phạm pháp luật như chương trình. Do đó, cần hướng dẫn giáo viên căn cứ vào chương trình và gợi ý của sách giáo khoa để triển khai các hoạt động dạy học, giáo dục phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện cụ thể của nhà trường.
- Đảm bảo dân chủ trong quản trị hoạt động dạy học, giáo dục
Để quản trị hiệu quả các hoạt động dạy học, giáo dục cần đảm bảo tính dân chủ trong mọi hoạt động quản trị của hiệu trưởng. Thực hiện “Quy chế dân chủ cơ sở”, trong đó chú ý các nội dung:
– Thực hiện dân chủ trong xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường; Huy động sự tham gia của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường vào quá trình xây dựng kế hoạch giáo dục; lắng nghe ý kiến của các bên liên quan trong lựa chọn các nội dung giáo dục địa phương, các hoạt động giáo dục, hình thức tổ chức thực hiện phù hợp với thực tiễn địa phương và nhà trường để tăng tính đồng thuận, cam kết trong triển khai thực hiện.
– Thực hiện dân chủ trong phân công cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên.
– Thực hiên dân chủ trong đánh giá cán bộ, giáo viên, nhân viên thực hiện các nhiệm vụ triển khai chương trình dạy học, giáo dục.
Việc sử dụng kết quả kiểm tra, đánh giá cần có tính động viên, khuyến khích trong sử dụng cán bộ, giáo viên của nhà trường.
Nhiệm vụ của hiệu trưởng trường tiểu học trong quản trị hoạt động dạy học,
giáo dục
- Xây dựng kế hoạch giáo dục của trường tiểu học
– Trên cơ sở kế hoạch thời gian năm học do UBND tỉnh quyết định và ban hành; căn cứ vào điều kiện thực tế thời gian trong năm học (các ngày nghỉ lễ theo quy định trùng vào các ngày học, các ngày nghỉ khác vì lý do bất khả kháng nếu có…), tổ chức họp các thành phần liên quan thảo luận xây dựng và ban hành kế hoạch thời gian tổ chức thực hiện các môn học và hoạt động giáo dục được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học.
– Tổ chức họp Hội đồng trường đánh giá những thuận lợi, khó khăn và những yếu tố đặc điểm của địa phương tác động đến việc thực hiện chương trình giáo dục cấp tiểu học tại nhà trường; điều kiện đảm bảo thực hiện chương trình của nhà trường; xác định các nội dung giáo dục, hình thức tổ chức phù hợp với môn học, hoạt động giáo dục để liên hệ với tổ chức, đơn vị, cá nhân, gia đình học sinh cùng phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục và tạo môi trường cho học sinh được trải nghiệm, vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, xây dựng phân phối thời lượng các môn học và hoạt động giáo dục và các hoạt động giáo dục tập thể và theo nhu cầu người học.
– Tổ chức sinh hoạt chuyên môn nghiên cứu chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học (chương trình tổng thể và chương trình môn học); nội dung giáo dục địa phương cấp tiểu học; hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học cấp tiểu học; các chỉ đạo của cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục trong năm học và kế hoạch thời gian thực hiện chương trình của nhà trường đã ban hành; giao nhiệm vụ giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học các môn học, hoạt động giáo dục trong năm học.
– Tổng hợp kế hoạch dạy học các môn học, hoạt động giáo dục từ các tổ bộ môn (theo khối lớp); xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường, tổ chức lấy ý kiến các thành phần liên quan, hoàn thiện văn bản báo cáo Hội đồng trường theo quy định.
– Ký ban hành kế hoạch giáo dục của nhà trường trước ngày 31 tháng 8 hàng năm để tổ chuyên môn, giáo viên và các tổ chức cá nhân có liên quan làm căn cứ tổ chức thực hiện.
– Báo cáo các cấp có thẩm quyền theo quy định, tổ chức tuyên truyền rộng rãi, hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch; giám sát, kiểm tra, đánh giá và bổ sung điều chỉnh kế hoạch giáo dục của nhà trường trong quá trình thực hiện.
- Tổ chức, chỉ đạo triển khai kế hoạch giáo dục trường tiểu học
Hiệu trưởng phải tiến hành xây dựng cơ cấu tổ chức nhà trường, phân công, phân nhiệm cho từng cá nhân, tổ, nhóm, chuyên môn và các bộ phận khác để triển khai kế hoạch dạy học, giáo dục đã xây dựng; Xác định cơ chế phối hợp và các mối quan hệ trong thực hiện nhiệm vụ; huy động các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường tham gia hoạt động dạy học, giáo dục. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực thực hiện cho giáo viên, nhân viên; thực hiện chế độ chính sách đối với đội ngũ; tổ chức lao động khoa học. Thực hiện quá trình giao việc, hướng dẫn thưc hiện nhiệm vụ; Đôn đốc, động viên giáo viên, nhân viên thực hiện các công việc đúng tiến độ; Giám sát, uốn nắn, hỗ trợ để giáo viên nhân viên thực hiện nhiệm vụ dạy học, giáo dục học sinh đúng yêu cầu, đảm bảo chất lượng; Tạo động lực cho giáo viên, nhân viên, học sinh trong học tập và tham gia các hoạt động giáo dục; Tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học, giáo dục cần chú ý chỉ đạo thực hiện phương pháp, hình thức dạy học, giáo dục đa dạng, tích cực hoá hoạt động của học sinh; Để làm được các điều đó cần bắt đầu từ việc thay đổi nhận thức, phá bỏ các rào cản, tạo ra nhu cầu cần thiết phải thay đổi phương pháp dạy học, chuẩn bị các điều kiện khác cho sự thay đổi ấy; Tiếp theo tiến hành thay đổi đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh trong quá trình dạy học. Khi đạt được kết quả mong đợi cần củng cố, duy trì và phát huy những thành tựu đạt được. Nếu điểm nào chưa phù hợp, tiếp tục điều chỉnh và triển khai tiếp. Trong quá trình triển khai thực hiện dạy học, giáo dục theo yêu cầu mới không để giáo viên đơn độc, cán bộ quản lý nhà trường, bộ môn đồng nghiệp chia sẻ hỗ trợ và đánh giá phản hồi kịp thời.
- Kiểm tra, đánh giá và điểu chỉnh kế hoạch giáo dục
Kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh kế hoạch giáo dục là hoạt động được thực hiện trong quá trình triển khai thực hiện kế hoạch và trong giai đoạn cuối của kỳ kế hoạch. Việc kiểm tra, đánh giá phải được thực hiện ở tất cả các khâu: Từ kiểm tra đánh giá việc xây dựng kế hoạch đối với tất cả các môn học, hoạt động giáo dục, trong đó có: mục tiêu, chỉ tiêu; thời lượng thực hiện; tiến trình thực hiện; các yêu cầu về phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh; phương pháp và hình thức triển khai; các hoạt động của giáo viên, học sinh… Sử dụng kế hoạch giáo dục nhà trường, kế hoạch dạy học, giáo dục của tổ chuyên môn, kế hoạch dạy học, giáo dục của cá nhân giáo viên đã được phê duyệt triển khai để làm cơ sở cho kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học, giáo dục. Theo đó, xác định mức độ đạt được so với kế hoạch, phát hiện những sai lệch, xem xét những gì chưa đạt được hoặc đạt ở mức độ thấp cùng những nguyên nhân của chúng và những vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn để điều chỉnh cho kịp thời, phù hợp. Hoạt động kiểm tra, đánh giá cung cấp thông tin cho việc điều chỉnh kế hoạch trong thời gian thực hiện và làm căn cứ cho việc xây dựng kế hoạch giáo dục trong những năm tiếp theo. ( Bài viết có tham khảo tài liệu bồi dưỡng cbql và 1 số văn bản hướng dẫn khác )
Cao Thanh Thủy – HT